1. Dlaczego w profilaktyce koronawirusa ważne jest mycie rąk?
Koronawirus jest osłonięty błoną tłuszczową (lipidową). Dlatego można mu zapobiegać przez zastosowanie środków chemicznych, takich jak zwykłe mydło, alkohol minimum 60–70%, preparaty do dezynfekcji.
2. Jakie są objawy koronawirusa?
Przebieg zakażeń koronawirusem jest zróżnicowany – od bezobjawowego, przez łagodną chorobę układu oddechowego, po ciężkie zapalenie płuc, a nawet niewydolność wielonarządową oraz wstrząs septyczny. Najczęściej objawami koronawirusa są: kaszel, duszności, temperatura ciała powyżej 38 0C, ból mięśni.
3. Jak przenosi się koronawirus?
Wirus przenosi się drogą kropelkową. Najczęściej przez kaszel, kichanie i rozmowę. Może też być przenoszony pośrednio przez dotyk. Dlatego tak ważne jest mycie rąk.
4. Jak zapobiegać koronawirusowi?
Często myj ręce
Należy często myć ręce wodą z mydłem. Jeśli nie ma takiej możliwości, trzeba je dezynfekować środkami na bazie alkoholu (minimum 60-70%). Częste mycie rąk zmniejsza ryzyko zakażenia.
Unikaj dotykania oczu, nosa i ust
Koronawirus może przebywać na różnych powierzchniach i przenosić się przez ich dotyk. Dotknięcie oczu, nosa lub ust zanieczyszczonymi rękoma może spowodować przeniesienie wirusa z powierzchni na siebie.
Regularnie myj lub dezynfekuj powierzchnie, których dotykasz
Miejsca, z których często korzystasz, powinny być starannie dezynfekowane. Regularnie przecieraj wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym biurka, lady, stoły, klamki, włączniki światła i poręcze.
Regularnie dezynfekuj swój telefon i nie korzystaj z niego podczas spożywania posiłków
Na powierzchni telefonów komórkowych bardzo łatwo gromadzą się chorobotwórcze drobnoustroje. Regularnie dezynfekuj swój telefon komórkowy (np. wilgotnymi chusteczkami nasączonymi środkiem dezynfekującym). Nie kładź telefonu na stole przy posiłku i nie korzystaj z niego podczas spożywania posiłków.
Zachowaj bezpieczną odległość od rozmówcy
Należy zachować 1– 2 metry odległości od osoby, która kaszle, kicha lub ma gorączkę.
Stosuj zasady ochrony podczas kichania i kaszlu
Podczas kaszlu i kichania należy zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką. Potem należy jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce, używając mydła i wody lub zdezynfekować je środkami na bazie alkoholu (minimum 60-70). Zakrycie ust i nosa podczas kaszlu i kichania zapobiega rozprzestrzenianiu się zarazków, w tym wirusów.
Zdrowo się odżywiaj i pamiętaj o nawodnieniu organizmu
Stosuj zrównoważoną dietę. Unikaj wysoko przetworzonej żywności. Pamiętaj o codziennym jedzeniu minimum 5 porcji warzyw i owoców. Odpowiednio nawadniaj organizm. Codziennie pij około 2 litrów płynów (najlepiej wodę mineralną).
Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy o koronawirusie
Nie ulegaj panice. Staraj się postępować racjonalnie w walce z koronawirusem. Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy opartych na dowodach naukowych, które publikowane są na stronach internetowych Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia.
5. Podejrzewam u siebie koronawirusa, co mam robić?
Jak najszybciej skontaktuj się telefonicznie z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną. Do czasu otrzymania pomocy odizoluj się od innych ludzi.
Każda stacja ma telefon dyżurny (alarmowy) czynny 24 godziny na dobę. Numer telefonu jest dostępny na stronach powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych. W niektórych przypadkach może to być numer telefonu dyrektora stacji. Nie zawsze na stronie jest informacja, że jest to numer całodobowy.
Objawy, takie jak gorączka powyżej 38 0C z kaszlem czy duszność, wymagają konsultacji w szpitalu zakaźnym. Przemieszczając się do szpitala, unikaj komunikacji publicznej.
6. Czy jest szczepionka na koronawirusa?
Aktualnie nie ma szczepionki przeciw koronawirusowi COVID-19.
7. Czy maski zabezpieczają przed koronawirusem?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca używania masek na twarz przez zdrowych ludzi.
8. Czy mogę zarazić się koronawirusem przez przesyłki z Chin?
Ryzyko zakażenia się wirusem poprzez towary zamawiane z Chin jest znikome. Wirus krótko żyje poza organizmem człowieka.
9. Kto jest najbardziej narażony na zarażenie koronawirusem?
Każdy, choć najbardziej narażone na rozwinięcie się ciężkiej postaci choroby i zgon są osoby starsze, z obniżoną odpornością, które chorują na inne choroby, w szczególności przewlekłe (np. cukrzycę, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia neurologiczne). Zachorowania wśród dzieci są bardzo rzadkie.
10. Czy są leki, suplementy lub witaminy, które mogą podnieść odporność i zabezpieczyć przed koronawirusem?
Aktualnie nie ma zaleceń, z których wynikałoby, że zażywanie konkretnych leków, suplementów lub witamin chroni przed koronawirusem.
11.Czy można zbadać się na koronawirusa prywatnie? Ile to kosztuje?
To lekarz decyduje, czy zrobić test w kierunku koronawirusa. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie rekomenduje wykonywania komercyjnych testów na koronawirusa.
12. Jestem osobą starszą, czy mam podejmować jakieś kroki w związku z zabezpieczeniem się przed koronawirusem?
Rekomendujemy, żeby osoby starsze nie przebywały w miejscach publicznych i w miarę możliwości nie wychodziły z domu. Warto poprosić bliskich o wsparcie przy robieniu zakupów.
Najlepiej też zaopatrzyć się w leki, które są przyjmowane na stałe. W tym celu można zadzwonić do lekarza pierwszego kontaktu z prośbą, żeby wystawił e-receptę. Jeśli pacjent ma dostęp do Internetowego Konta Pacjenta i wpisze tam numer telefonu, kod dostępu do e-recepty zostanie przysłany SMS-em.
13. Dlaczego na granicy są kontrole i w jakim celu zbierane są od pasażerów dane osobowe?
Jest to działanie zapobiegawcze w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa. Zebrane w ten sposób dane będą służyły służbom sanitarnym do kontaktu z pasażerami, jeśli okaże się, że była wśród nich osoba chora. Pasażerowie są proszeni o podanie takich danych, jak:
- adres tymczasowy lub stały
- dane osobowe
- telefon kontaktowy
- wskazanie osoby do kontaktu w razie nagłej potrzeby.
14. Jeśli nie jestem ubezpieczony, to czy w razie koronawirusa będę leczony bezpłatnie?
Tak. Pacjenci z objawami koronawirusa będą leczeni bezpłatnie, również osoby nieubezpieczone.
15.Czy wszystkie przychodnie udzielają teleporad?
Wykaz placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), które udzielają teleporad medycznych, znajduje się na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia. Godziny teleporad ustalają placówki POZ.
Z wizyty na odległość (teleporady) mogą również skorzystać pacjenci kontynuujący opiekę w konkretnej poradni specjalistycznej, zgodnie z ustalonym planem leczenia i stanem klinicznym.
16.Czy mogę wezwać karetkę?
Tak, w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia. Należy pamiętać o przekazywaniu pełnych i prawdziwych informacji o swoim stanie zdrowia i nie zatajać informacji o takich objawach, jak gorączka, kaszel, ból głowy, osłabienie, duszność. Ratownicy muszą też wiedzieć, czy pacjent w ostatnim czasie przebywał za granicą lub miał kontakt z osobą zakażoną. Wszystkie te informacje powinny być przekazane już podczas rozmowy z dyspozytorem numeru alarmowego.
17. Mam zaplanowany zabieg w szpitalu. Czy takie planowe zabiegi będą się odbywać, czy są odwołane?
Zaleca się, aby placówki ograniczyły do niezbędnego minimum lub czasowo zawiesiły planowe świadczenia. Należy skontaktować się ze szpitalem, w którym zaplanowany jest zabieg, by uzyskać informację, co on zdecydował. Jeśli ze względu na koronawirusa szpital zawiesił planowe świadczenia, wyznacza pacjentom nowe terminy zabiegów. Jeśli natomiast szpital planowo wykonuje zabiegi, pacjent musi rozważyć, które ryzyko przeważa: ryzyko związane z brakiem wykonania zabiegu w danym terminie, czy ryzyko zakażenia się koronawirusem. Jeśli pacjent nie zdecyduje się na zabieg w zaplanowanym terminie, powinien go odwołać i poprosić o wyznaczenie innego terminu. Może się zdarzyć, że będzie to termin odległy.
Źródło: NFZ
18. Czy bezpieczne jest picie wody z kranu?
Tak. Koronawirus przenosi się drogą kropelkową i atakuje drogi oddechowe. Nie powoduje infekcji pokarmowej.
19. Czy chorym w dobrym stanie ogólnym do szpitala można przekazać książki i inne potrzebne im rzeczy? Co dalej z tymi przedmiotami?
To zależy od szpitala. Jeżeli jego dyrekcja podejmie decyzję, że jakiś oddział zakaźny ma być odcięty od „świata zewnętrznego”, nic nie będzie można zrobić.
20. Czy można domowymi sposobami zdezynfekować mieszkanie albo auto?
Tak. Tzw. chemia domowa wystarczy.
21. Czy w czasie kwarantanny domowej mogę wyjść w miejsce, gdzie nie ma innych osób?
Nie, podczas kwarantanny trzeba zostać w domu. Jeżeli rodzina jest również objęta kwarantanną, zostaje z nami.
22. Czy i jakie robić zapasy?
Eksperci nie zalecają gromadzenia dużej ilości żywności. Nikt tak naprawdę nie wie, jak będzie dalej przebiegać epidemia, i być może skończy się na tym, że ogromne ilości jedzenia trzeba będzie wyrzucić.
23. Czy koronawirus przenosi się przez publiczne toalety? Jak się zabezpieczyć?
Koronawirus nie przenika przez skórę, więc od samego siadania na desce nie można nim się zakazić. Oczywiście zawsze dobrym wyjściem jest położenie na desce nakładki higienicznej (są już w wielu toaletach) albo własnych chusteczek. Można też na niej nie siadać.
Zawsze po skorzystaniu z toalety myjemy ręce ciepłą wodą i mydłem.
24. Czy można przechodzić koronawirusa bez wysokiej gorączki?
Tak. Duża część zakażonych przechodzi infekcję w sposób łagodny, bez wysokiej gorączki.
25. Czy koronawirus wywołuje katar?
Zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 może przebiegać zarówno z katarem, jak i bez niego.
26. Co zwierzęta domowe mogą się zakazić? Mogą być bezobjawowymi nosicielami? Jak je zabezpieczyć?
Obecnie nie ma dowodów na to, że zwierzęta domowe zakażają się koronawirusem lub zakażają nim ludzi czy inne zwierzęta. WHO zaleca jednak, by obecnie unikać przytulania czy całowania domowych czworonogów. Zawsze po kontakcie ze zwierzęciem należy umyć ręce.
27. Czy powinniśmy częściej prać pościel, ręczniki?
Nie. Choć częsta wymiana ręczników i pościeli zawsze jest dobrym pomysłem.
Własne ręczniki muszą mieć osoby objęte kwarantanną.
28. Czy ma obecnie sens zaszczepienie się przeciwko grypie?
Zaszczepienie się przeciwko grypie zawsze jest dobrym pomysłem. Warunkiem jest kwalifikacja lekarza.
29. Czy to prawda, że warto chodzić do sauny, bo koronawirus nie znosi wysokich temperatur?
Nieprawda. Sauna nie zmniejsza ryzyka zakażenia. A ludzie to zwierzęta stałocieplne.
30. Czy wietrzenie domu ma sens?
Tak, wietrzenie to wspaniały sposób obrony przed wszystkimi zarazkami. Ponadto to bardzo ważny element higieny dróg oddechowych i wyściełającej je śluzówki. A to właśnie ona jest celem ataku koronawirusa. Zdrowa, odpowiednio nawilżona śluzówka skuteczniej się broni przed zakażeniem.
31. Czy chodzenie po mieście w rękawiczkach ma sens?
Najważniejszą i zalecaną metodą ochrony jest częste mycie rąk ciepłą wodą i mydłem.
32. Czy spotkania towarzyskie w domu są bezpieczne?
Powinniśmy zrezygnować ze spotkań towarzyskich. Obecnie kluczowe jest zminimalizowanie ryzyka przenoszenia się wirusa pomiędzy ludźmi, a spotkania większych grup osób takie ryzyko zwiększają.
33. Czy ciepłe miesiące przegonią koronawirusa?
Wielu ekspertów spodziewa się, że podobnie jak sezonowa grypa latem epidemia koronawirusa zacznie wygasać. Tak naprawdę trudno to jednak przewidzieć i nikt do końca nie wie, jak rozwinie się sytuacja.
34. Ile trwa leczenie koronawirusa? Czy jest do tego potrzebna śpiączka farmakologiczna?
Nie istnieje leczenie przyczynowe koronawirusa. Czekamy, aż organizm sam zwalczy chorobę, i pomagamy mu zwalczyć objawy takie jak gorączka. Decyzje o sposobie leczenia najcięższych przypadków i ewentualnych powikłań podejmują lekarze specjaliści.
35. Czy zwykłą aspiryną i innymi lekami „domowymi” można wyleczyć lekkie objawy choroby?
Leki takie są standardowo zalecane do zwalczania objawów, m.in. gorączki. Zawsze należy je przyjmować zgodnie z instrukcją. Pamiętajmy jednak, że nie są w stanie zniszczyć koronawirusa.
36. Czy bać się przesyłek z Chin?
Nie. Na zanieczyszczonych powierzchniach wirus może przetrwać przez bardzo krótki czas. Główny Inspektorat Sanitarny uspokaja, że osoby otrzymujące paczki z Chin nie są narażone na zakażenie się nowym koronawirusem, bo koronawirusy są znane z tego, że nie przetrwają długo na przedmiotach takich jak listy lub paczki.
37. Czy płacenie kartą może uchronić od zakażenia?
WHO zaleca w tych dniach zrezygnowanie z gotówki i płacenie bezdotykowo, za pomocą karty.
38. Jak długo wirus utrzymuje się poza organizmem?
Koronawirus SARS-CoV-2 może przetrwać na różnych powierzchniach od kilku godzin do kilku dni. Wiele tu zależy od warunków otoczenia, takich jak temperatura czy wilgotność.
39. Co ze zwierzętami domowymi osób objętych kwarantanną?
Podczas kwarantanny nie wolno wychodzić na zewnątrz. O wyprowadzenie psa należy poprosić kogoś innego.
40. Czy nacieranie skóry płynami zawierającymi chlor usuwa koronawirusa?
Nie. Płyny te nie działają na koronawirusa. Mogą natomiast doprowadzić do ostrej reakcji skórnej.
41. Czy płukanie ust wysokoprocentowym alkoholem zabija koronawirusy?
Nie. Możemy w ten sposób zniszczyć śluzówkę, otwierając wrota wirusom. Przed koronawirusem nie chroni także picie wysokoprocentowych alkoholi. Przeciwnie – alkohol obniża odporność organizmu.
42. Czy osoba, która nie ma objawów choroby, może zakażać?
Tak. Odnotowano przypadki, w których osoba bez jakichkolwiek objawów chorobowych zakaziła swoich bliskich.
43. Czy koronawirus jest bardziej zaraźliwy niż dotychczas znane wirusy?
Nie. Koronawirus SARS-CoV-2 jest bardzo zakaźny, ale znacznie bardziej zakaźne są od niego wirusy odry czy ospy wietrznej.
44. Czy w pomieszczeniach zamkniętych wirus może się przenosić na odległość większą niż dwa metry?
W otwartej przestrzeni wirus może przenieść się w powietrzu na odległość do 1,5-2 metrów, ale np. w autobusie podczas trwającej kilka godzin jazdy pasażer może zakazić osoby siedzące dalej, nawet wiele rzędów przed nim. – W zamkniętej przestrzeni aerozol, który osoba chora wydycha, uzyskuje duże stężenie – tłumaczy epidemiolog dr Paweł Grzesiowski. Dlatego dłuższy pobyt w pomieszczeniu zamkniętym z zakażonym, niezależnie od tego, jaki dystans nas dzieli, zwiększa ryzyko zakażenia.
45. Czy można samemu zrobić płyn antybakteryjny?
Tak. Nie trzeba go kupować w drogerii. Wystarczą do tego woda i 96-procentowy spirytus. Przepis podaje epidemiolog Paweł Grzesiowski: – 500 ml spirytusu rozcieńczamy z 200 ml przegotowanej zimnej wody – i gotowe. Uzyskujemy wówczas 75-procentowy roztwór etanolu, który działa przeciwwirusowo. Pamiętajmy jednak, że nie wolno go używać do nosa, by nie uszkodzić śluzówki. Ranki w śluzówce nosa to otwarte wrota dla koronawirusa.
46. Czy koronawirus jest niebezpieczny dla kobiet w ciąży?
U kobiet spodziewających się dziecka układ odpornościowy jest znacznie słabszy i dlatego istnieje zwiększone ryzyko infekcji wirusowych. Zakażone wirusem kobiety w ciąży są w grupie ryzyka przedwczesnego porodu. Nie ma natomiast ryzyka przejścia wirusa zakażonej matki przez łożysko do płodu.
47. Czy po przechorowaniu wirus pozostaje w nas w uśpieniu?
Nie. Po ostrej fazie choroby, nawet jeśli jest to choroba skąpoobjawowa, wirus jest eliminowany z organizmu przez nasze przeciwciała.